อะไรเป็นโอกาสให้เพื่อนบ้านบุก รุกเข้ามาอยุธยา พระมหากษัตริย์ไทย ครั้งกรุงแตก ทำอย่างไร เตรียมแผนดำเนินการเช่นไรต่อไป

 เกิดความวุ่นวายในราชสำนัก

หลังเหตุการณ์สำคัญจบแล้ว 

ต่างคนต่างหลบออกไปหาความสงบ

และวางแผนจะก่อเหตุอีก

จึงเป็นช่องเป็นโอกาสให้เพื่อนบ้านบุก รุกเข้ามา

"มีพลมากมายก่ายกองกระจายอยู่เต็มบ้านเต็มเมือง

ดุจน้ำไหลอย่างเชี่ยว" 

แม้รัฐบาลจะส่งทหารออกไปป้องกันชายแดน ตามจุดยุทธศาสตร์

แต่ก็รบแพ้ เพราะไม่ตั้งใจจะรบ

ฝ่ายในกรุง  

ปืนใหญ่ในป้อมรอบพระนคร ก็ร้างราการใช้มานาน

จนหาคนใช้เกือบไม่เป็น 

ต้องเกณฑ์ให้ชาวฝรั่งเศสที่อยู่ในกรุงศรีอยุธยา 

"ช่วยทำป้อมปืนและฝึกหัดการยิงปืนใหญ่ ให้ด้วย"

ชาวต่างชาติเองก็ไม่เต็มใจที่จะช่วย

ได้แต่ไป "ช่วยทำป้อม 

และช่วยฝึกหัดการยิงปืนใหญ่ ให้บ้างเป็นครั้งเป็นคราว"

พวกฮอลันดาก็ต่อเรือ เตรียมไว้แต่เนิ่น ๆ 

เพื่อขนคนของตัวเองออกจากอยุธยา

ทางราชการ "ได้สั่งไปตามด่านต่าง ๆ 

ให้คอยกักคนไว้ อย่าให้ใครเข้าออกได้เปนอันขาด" 

ไว้ตั้งแต่ก่อนพม่าจะมาถึงเมือง

"ไทยได้ลงมือเตรียมการสู้ตลอด 

พวกพม่าข้าศึกได้มาเอาไฟเผาสวนที่บางกอก 

และทำลายป้อมทั้งเผาสวน

และปล้นบ้านเรือนไม่ละเว้นเลย 

ตลอดตั้งแต่ท่าเรือจอดจนถึง ชานพระนคร 

โรงเรียนใหม่หลัง ๑ ซึ่งเราได้สร้างขึ้น 

กับไม้สำหรับสร้างโรงเรียนอีกหลัง ๑ 

ก็ถูกพม่าเอาไฟเผาเสียหมดสิ้น 

ในระหว่างนั้นได้มีพวกราษฎรซึ่งเป็นชาวบ้านนอก 

เข้ามาอาศัยในกรุงวันละมาก ๆ 

เพราะเหตุว่าพวกพม่าคอยไล่จับ 

และยกทัพรุกเข้ามาทีละน้อย  

หวังจะให้ขาดเสบียงในกรุง

เพราะพวกพม่าได้ทำลายทุ่งนาบ้านเรือนโดยรอบกรุง" 

"ถ้าไทยจะคิดตัดเสบียงพวกข้าศึกแล้ว

ก็จะทำได้ง่ายที่สุด  

แต่ก็ไม่เห็นไทยคิดจัดการอย่างใดเลย"

พวกพม่าได้ยกทัพเมื่อปี ค.ศ.๑๗๖๖ (พ.ศ. ๒๓๐๙)  

พม่าได้สร้างป้อมล้อมกรุงไว้ ๓ แห่ง  

แต่ถึงดังนั้นเสบียงอาหารในกรุงก็ยังบริบูรณ์  

จะมีคนตายด้วยอดอาหาร

ก็เพียงคนขอทานเท่านั้น 

วันที่ ๑๔ เดือนกันยายน ( พ.ศ.๒๓๐๙)  

ข้าศึกจึงได้ยกมาตั้งติดประชิดกรุง

ห่างจากกำแพงเมืองเพียงระยะทางปืนใหญ่เท่านั้น  

และก็ตั้งมั่นคอยจับผู้คนเสบียงพาหนะซึ่งจะผ่านไปมา

พม่ายึดเอาด่านใหญ่ (วัดโปรดสัตว์) ไว้ได้

จึงเป็นการกระทำให้เรือออกไปสู่ปากน้ำไม่ได้จนลำเดียว  

ทุกฝ่ายที่ดูสถานะการณ์ออก

อยากคิดพยายาม จะหนีออกจากกรุงศรีอยุธยา ทั้งนั้น

ฝ่ายฝรั่งเศสที่โบสถ์และโรงเรียนสามเณร

เมื่อเหตุการณ์ ดูแล้ว เห็นทีจะไปไม่รอด

จึงแอบเล็ดลอด พาคนเข้ารีตส่วนหนึ่ง

หนีออกไปจากกรุงศรีอยุธยา 

โดยตั้งเป้าหมายจะเดินทางไปอยู่ "เมืองจันทบุรี" 

เพราะเมืองจันทบุรีนี้เป็นหนทางเหมาะ สำหรับจะหนีต่อไปที่อื่นได้ง่าย