จารึก ปราสาทหิน พนมรุ้ง หมายเลข 8 ภาษาสันสกฤต
ข้อมูลใหม่ “ศรีสูรยชลาศยะ” สระใหญ่แห่ง วนำรุง
อ.กังวล คัชชิมา
คณะโบราณคดี มหาวิทยาลัยศิลปากร
ได้เผยแพร่ผลการอ่าน
จารึกพนมรุ้งหมายเลข 8 ภาษาสันสกฤต
ที่ค้นพบที่ปราสาทพนมรุ้ง
ใน facebook Kang Vol Khatshima
โดยมีประเด็นสำคัญตอนหนึ่งกล่าวถึง
พระเจ้าสูรยวรมเทวะที่ 2 (สุริยวรมันที่ 2)
ได้ถวายสิ่งของและประติมากรรมทองคำ
แด่ปราสาทพนมรุ้ง รวมทั้งยังโปรดเกล้าฯ
ให้ขุดสระน้ำขึ้นที่ “เชิงเขาใหญ่” หรือเขาพนมรุ้ง
มีชื่อว่า “ศรีสูรยชลาศยะ”
อ.กังวล เสนอว่า
สระน้ำดังกล่าวนี้ น่าจะหมายถึง
"หนองบัวลาย"
สระน้ำขนาดใหญ่ที่ตั้งอยู่ตรงเชิงเขาพนมรุ้ง
ด้านทิศตะวันออก
ซึ่งสร้างขึ้นตามคติของวัฒนธรรมเขมรโบราณที่มักสร้างบารายไว้ที่ด้านตะวันออกของศาสนสถาน
สอดคล้องกับ คติการสร้าง ศาลามีไฟ หรือ กุฎิฤาษี ไว้บนเส้นทางการเดินทางประมาณ ๑ วัน และหรือ ในสถานที่ก่อนเข้าเมือง หรือ ก่อนขึ้นเขา ก็มี "กุฎิฤษีบ้านบัวลาย"
ซึ่ง ที่ "บ้านบัวลาย" (ทางการใช้ชื่อผิดมานาน)
ควรจะเปลี่ยนให้ถูกต้องตามชื่อเดิม ว่า
"บาราย" ที่แปลว่า "สระน้ำขนาดใหญ่"
และยังมี ชื่อ สระที่ถูกต้อง ตามจารึกอีก ว่า
“ศรีสูรยชลาศยะ”
ปราสาทหินพนมรุ้ง ตั้งอยู่บนปากปล่องภูเขาไฟธรรมชาติ มีร่องรอยฝายทดน้ำจากเขาลงสู่บาราย เชิงเขาด้านทิศตะวันออก ที่สร้างขึ้นโดย พระเจ้าสูรยวรมเทวะที่ ๒ (สุริยวรมันที่ ๒) โดยมีนามในจารึกว่า “ศรีสูรยชลาศยะ” ทำให้น้ำในบารายนี้ ถือ เป็นน้ำศักดิ์สิทธิ์ ที่ไหลลงมาจากเขาไกรลาส ที่ประทับแห่งพระศิวะเจ้า
บาราย เชิงเขาด้านทิศตะวันออก ที่สร้างขึ้นโดย พระเจ้าสูรยวรมเทวะที่ ๒ (สุริยวรมันที่ ๒) โดยมีนามในจารึกว่า “ศรีสูรยชลาศยะ” ทำให้น้ำในบารายนี้ ถือ เป็นน้ำศักดิ์สิทธิ์ ที่ไหลลงมาจากเขาไกรลาส ที่ประทับแห่งพระศิวะเจ้า
กุฎิฤษี (ศาลามีไฟ) ที่พักคนเดินทาง ก่อนขึ้นหรือลงจากปราสาทเขาพนมรุ้ง สร้างในสมัยพระเจ้าชัยวรมันที่ ๗ พุทธศตวรรษที่ ๑๘
บารายเชิงเขาพนมรุ้ง ชื่อ “ศรีสูรยชลาศยะ” สร้างโดย พระเจ้าสุริยวรมันที่ 2 ผู้สร้างนครวัด
