เปลี่ยนบรรยากาศจากการชมโบราณสถาน
แห้ง ๆ ซ้ำ ๆ ในภาวะที่อากาศร้อนอบอ้าว
เข้าไปชม ร้านผลิตเครื่องเขิน ของพุกาม
ที่ U Ba Nyein Lacquerware
งานหัตถกรรมอย่างเครื่องเขิน
เป็นงานที่ทำและใช้กันแพร่หลายในประเทศเมียนมาร์
และทางภาคเหนือของประเทศไทย
พม่าเรียก "เครื่องเขิน" ว่า "ยูนเถ่"
หรือเครื่องใช้ของ "คนยวน" หมายถึง "ไทยวน"
ซึ่งส่วนมากอยู่ในบริเวณแปดจังหวัดของภาคเหนือของไทย
และรวมไปถึงในรัฐฉานตะวันออกด้วย
การทำเครื่องเขิน
เริ่มจากใช้ ตอกไม้ไผ่สานขึ้น
เป็นโครงของภาชนะที่ต้องการจะทำ
แล้วจึงทาด้วยยางรักหลาย ๆ ชั้น
การทารักในชั้นแรก
จะเป็นการยึดโครงของผิวภาชนะ
ให้เกิดความมั่นคง
แล้วจึงผึ่งให้แห้ง
จากนั้นจึงทารักชั้นต่อ ๆ ไป
เพื่อตกแต่งพื้นผิวของภาชนะให้เรียบ
ทำขั้นตอนนี้ประมาณ ๒ - ๓ ครั้ง
จากนั้นจึงทารักเงาในชั้นสุดท้าย
เป็นการตกแต่งให้เกิดความสวยงาม
อาจเพิ่มเติมด้วยการเขียนลวดลาย
การปิดทาง หรือการขุดผิวให้เป็นร่องลึก
แล้วฝังรักสีที่ต่างกันเป็นลวดลายสวยงาม
หากเป็นภาชนะทั่วจะนิยมใช้รักสีดำ
และตกแต่งด้วยสีแดงของชาด
ส่วนภาชนะที่ใช้ในพิธีการต่าง ๆ
จะทำการตกแต่งเชิงศิลปะ เช่น
ใช้ทองคำเปลวประดับ
บางชิ้นอาจมีการปั้น กดรัก พิมพ์รักให้เป็นลวดลาย
ลวดลายที่นิยมทำมีทั้งลายกนก
ลายพุ่มข้าวบิณฑ์ ลายเฟื่อง ลายบัว ลายรักร้อย
ลายประจำยาม ลายก้านขด ลายกระจัง ลายธรรมชาติ
ตลอดจนภาพนิทานชาดก
และลายสิบสองราศี
ภาชนะที่นิยมทำเป็นเครื่องเขิน ได้แก่
เชี่ยนหมาก พาน ขันโอ ขันโตก ขันน้ำ ถาด
ปัจจุบัน เมื่อมีการผลิตภาชนะด้วยวัตถุดิบต่าง ๆ
เช่น พลาสติก อะลูมิเนียม หรือสแตนเลส
ที่มีความทนทาน สะดวก หาซื้อง่าย
ทำให้ความนิยมในการใช้เครื่องเขินลดลงไป
แต่ก็ยังคงมีการผลิตเครื่องเขิน
เพื่อจำหน่ายเป็นของฝากของที่ระลึก
ซึ่งถือเป็นเอกลักษณ์ท้องถิ่นของชาวพม่า
แต่การผลิตเครื่องเขินในหลาย ๆ แหล่ง
มีการปรับเปลี่ยนวัตถุดิบ
เนื่องจากความสะดวกสบายในการจัดหา และสามารถผลิต
เพื่อจำหน่ายได้รวดเร็วขึ้น
เช่น การใช้สีน้ำมันแทนการใช้ยางรัก เป็นต้น
ซึ่งก็อาจจะทำให้คุณค่าของเครื่องเขินลดลงไป.
