ยุทธภูมิ "ค่ายพม่าบางแก้ว และ เขาชะงุ้ม"

เสร็จศึกเชียงใหม่ ปลายปี พ.ศ.๒๓๑๗

 มิทันหายเหนื่อย...

ก็เกิดศึกที่พม่าเข้ามาทางด่านเจดีย์สามองค์

ปักหลัก รออยู่ตำบลปากแพรก แขวงเมืองกาญจนบุรี

ส่งทัพล่วงลึกเข้ามาถึง  "เขาชะงุ้ม" 

"ตั้งค่ายมั่นที่ตำบลบางแก้ว"

เมืองราชบุรี

สมเด็จพระเจ้าตากสินมหาราช กลับจากเชียงใหม่ ได้ ๑ วัน

กุมภาพันธ์ พ.ศ.๒๓๑๗

เจ้าพระยาจักรี (ทองด้วง) ยกทัพจากน่านลงมาถึงราชบุรี

เจ้าพระยาสุรสีห์ (บุญมา) ยกทัพจากเมืองเชียงใหม่มาถึงราชบุรี 

เดือนมีนาคม พ.ศ.๒๓๑๗

เจ้าพระยาจักรี (ทองด้วง)

เข้าร่วมรบกับสมเด็จพระเจ้าตากสินมหาราช

ล้อมค่ายพม่าที่ "บางแก้ว"  

เจ้าพระยาสุรสีห์ (บุญมา) และ เจ้าพระยานครสวรรค์

เข้าล้อมค่ายพม่าที่ "เขาชะงุ้ม" 

ฝ่ายพม่าเขาชะงุ้ม ยกออกมาตีฝ่าวงล้อมแต่ไม่สำเร็จ 

ถูกปืนฝ่ายไทยน้อยใหญ่ถอยกลับเข้าไป 

สมเด็จพระเจ้าตากสินเสด็จยกทัพจากโคกกระต่าย

ขึ้นไปช่วยเจ้าพระยาสุรสีห์ (บุญมา)ที่ "เขาชะงุ้ม" 

สงครามการล้อมค่ายพม่า "บางแก้ว" "เขาชะงุ้ม" 

ตั้งแต่วันเดือนสามขึ้นสิบสามค่ำ ( ๑๓  กุมภาพันธ์ พ.ศ. ๒๓๑๗/๒๓๑๘) จนถึงวันเดือนสี่แรมสิบห้าค่ำ (๓๑ มีนาคม พ.ศ.๒๓๑๗/๒๕๑๘) 

เป็นเวลาทั้งสิ้น ๔๗ วัน 

พม่าก็แตกพ่ายกลับไปจนถึงทัพ "ปากแพรก" แขวงเมืองกาญจนบุรี 

และล่าถอยกลับไป หาอะแซหวุ่นกี้ ที่เมืองเมาะตะมะ