เที่ยวเขมร ๒๕๖๕ ตอนที่ ๑๔ ทับหลังในศาสนาพุทธ และ ไม่ใช่ศาสนาพุทธ

 เล่าเรื่องเที่ยวเขมร ๒๕๖๕

ตอนที่ ๑๔ : ทับหลังในศาสนาพุทธ ที่ใช่และไม่ใช่

ที่ปราสาทเบ็งเมเลีย (บึงมาลัย)

มีทับหลัง ๒ แผ่น ที่ดูไกล ๆ แล้ว 

เหมือนจะคล้ายกัน แต่ไม่เหมือน คือ 

ทับหลังแผ่นที่ ๑  

สลักแบ่งทับหลังเป็นสี่ส่วน คือ 

ที่กึ่งกลาง ซึ่งจะเป็นส่วนสำคัญในการบอกเล่าเรื่องราว 

สลักเป็นรูป

เทพยกกรทั้งสอง เสมอเศียร

ประทับยืนย่อ 

อยู่บนเทพพาหนะ ด้านหลังมีซุ้มเรือนแก้ว  

ครั้งแรกคิดว่าเป็นรูปนารายณ์ทรงครุฑ 

แต่เมื่อพิจารณาอย่างละเอียดด้วยสายตาแล้ว 

น่าจะ เป็น "สิงห์" 

ใต้สิงห์มีลายท่อนพวงมาลัยออกมาทั้งสองข้าง 

ม้วนขึ้นไปแบ่งครึ่งของทับหลังส่วนบนกับส่วนล่าง 

ด้านบนเป็นกระหนก 

ด้านล่างเป็นลายม้วนก้านขด  

ที่เสี่ยวของทับหลังทั้งสองข้างแกะสลัก

เป็นรูปสตรี นุ่งผ้ายาว ถือ ดอกบัว 

ทับหลังแผ่นที่ ๒ 

ลักษณะการแบ่งองค์ประกอบของทับหลัง 

เหมือนทับหลังแผ่นที่ ๑ 

ผิดกันที่ตรงภาพเล่าเรื่อง กล่าวคือ 

ภาพที่กึ่งกลาง สลักเป็นรูปสิงห์?ทูนบัลลังก์พระพุทธรูปนาคปรก

(ถูกกระเทาะไปแล้ว เหลือแต่ หัวนาคเล็ก ๆ ) 

มีรูปสาวกนั่งพับเพียบที่เห็นชัด ๆ ๑ คน 

และ ภาพที่เสี้ยว เป็น รูปสตรี นุ่งผ้ายาว

เหมือนทับหลังแผ่นที่ ๑ เช่นกัน  

จากลักษณะการจัดองค์ประกอบของภาพบนทับหลังเช่นนี้ 

กำหนดอายุ ได้ว่า อยู่ในศิลปะยุคสมัย

ระหว่าง ปลายพุทธศตวรรษที่ ๑๕ -ต้นพุทธศตวรรษที่ ๑๖

ทับหลังทั้งสองแผ่นนี้ 

ยังอยู่ในที่เดิมของปราสาทประธานองค์เดียวกัน 

ดังนั้น ความเป็นศาสนาพุทธแบบมหายานกับศาสนาฮินดู 

จึงยังจะอยู่ร่วมกันได้เป็นอย่างดี 

ที่ปราสาทเบ็งเมเลีย (บึงมาลา) แห่งนี้.

ทับหลังแผ่นที่ ๑ ศาสนาฮินดู ปราสาทเบ็งเมเลีย (บึงมาลา)

ส.๑๐ ธ.ค.๒๕๖๕

ตำแหน่งที่ทับหลังแผ่นที่ ๑ ตั้งอยู่ (in situ ) ปราสาทเบ็งเมเลีย (บึงมาลา)

ส.๑๐ ธ.ค.๒๕๖๕

ทับหลังแผ่นที่ ๒ ศาสนาพุทธนิกายมหายาน ปราสาทเบ็งเมเลีย (บึงมาลา)

ส.๑๐ ธ.ค.๒๕๖๕

ตำแหน่งที่ทับหลังแผ่นที่ ๒ ตั้งอยู่ (in situ ) ปราสาทเบ็งเมเลีย (บึงมาลา)

ส.๑๐ ธ.ค.๒๕๖๕