ประวัติ การบูรณะ กู่พระโกนา อ.สุวรรณภูมิ จ.ร้อยเอ็ด

อัตชีวประวัติ ปฏิพัฒน์ (วัชรินทร์)
ภาค หัวหน้าหน่วยศิลปากร ที่ ๖ พิมาย
ตอนที่ ๑๒ : กู่พระโกนา อ.สุวรรณภูมิ จ.ร้อยเอ็ด

วันเสาร์ที่ ๑๕ เมษายน พ.ศ.๒๕๒๑

ข้าพเจ้า  นายวิเชียร อริยเดช 

และ นายวัชรินทร์ หัวหน้าพิพิธภัณฑ์ สุรินทร์ 

( เป็นห้องเก็บโบราณวัตถุ อยู่ในบริเวณศาลากลางจังหวัดสุรินทร์ ) 

ออกเดินทางต่อไป อำเภอสุวรรณภูมิ จังหวัดร้อยเอ็ด  

โบราณสถานจุดแรกที่ไปตรวจ คือ 

โบราณสถานหมายเลข ๖ ในทะเบียน ระบุชื่อ "กู่สี่แจง หรือ กู่คำ กู่นา"

แต่ในขณะนั้น มีพระสงฆ์เข้าไปตั้งสำนักสงฆ์ 

อยู่ในโบราณสถานแห่งนี้ ใช้ชื่อว่า “วัดกู่พระโกนา”

กู่พระโกนา เป็นปราสาทขอมในประเทศไทย 

สร้างด้วยอิฐ บนฐานศิลาแลงเดียวกัน 

หันหน้าไปทาง ทิศตะวันออกทั้ง ๓ หลัง 

ปราสาทอิฐ ๒ หลัง ทางทิศเหนือและใต้ 

แม้จะชำรุดทางตอนบน 

แต่ก็ยังไม่ได้รับการบูรณะเปลี่ยนแปลงมาก 

เหมือนกับ ปราสาทหลังกลาง ที่ถูกซ่อมดัดแปลงไป 

ตั้งแต่มีชุมชนลาวอพยพเข้ามาตั้งถิ่นฐานเมื่อ พ.ศ. ๒๔๗๑ 

โดยการฉาบปูนทับ และก่อขึ้นเป็นชั้น ๆ แต่ละชั้นมีซุ้มพระทั้ง ๔ ทิศ 

ด้านหน้ามี อาคารหลังหนึ่ง

จาก กู่พระโกนา เดิมคงจะมีสะพานนาค

และทางเดินต่อจากซุ้มประตูหน้าไปยัง สระน้ำหรือบาราย ขนาดใหญ่

ซึ่งอยู่ห่างออกไปประมาณเกือบ ๔๐๐  เมตร 

จากรูปแบบลักษณะทางศิลปกรรมทั้งหมดของภาพสลัก 

และเสากรอบประตู กำหนดได้ว่า เป็น โบราณสถาน

ศิลปะขอมในประเทศไทย 

มีอายุในราว พ.ศ. ๑๕๖๐ - ๑๖๓๐ (แบบปาปวน) 

จึงสันนิษฐานว่ากู่พระโกนา คงจะสร้างขึ้นในราว พุทธศตวรรษที่ ๑๖ – ๑๗

จากโบราณสถานกู่พระโกนา 

เดินออกไปดูสระ(บาราย)พระโกนา 

เพื่อไปหาดูใบเสมาที่สลักเป็นรูปพระพุทธรูป สมัยลพบุรี 

พบและทำหลักฐานสถานที่ เสร็จ 

กลับออกมาแวะเลี้ยงลิงในบริเวณป่าใกล้ ๆ วัด ที่มีเป็นฝูงใหญ่.

ขอบคุณภาพประกอบ จาก Google

ชื่อ ที่ประกาศในทะเบียนโบราณสถาน

บริเวณวัดกู่พระโกนา และบารายทิศตะวันออก

อ.สุวรรณภูมิ จ.ร้อยเอ็ด

โบราณสถาน กู่พระโกนา อ. สุวรรณภูมิ ศิลปะขอมในประเทศไทย อายุราวพุทธศตวรรษที่ ๑๖ - ๑๗

ปราสาทหลังกลาง ซ่อมแปลงโดยชุมขนลาว

ประมาณ พ.ศ.๒๔๗๑

โบราณสถานวิหารศิลาแลง ด้านหน้า กู่พระโกนา อ. สุวรรณภูมิ ศิลปะขอมในประเทศไทย อายุราวพุทธศตวรรษที่ ๑๖ - ๑๗

นาคราวบันได ด้านหน้า กู่พระโกนา อ. สุวรรณภูมิ ศิลปะขอมในประเทศไทย (ซ่อมทำส่วนบนใหม่ทั้งหมด) อายุราวพุทธศตวรรษที่ ๑๖ - ๑๗

ทับหลัง รูปเทพนั่งชันเข่าเหนือหน้ากาล กู่พระโกนา อ. สุวรรณภูมิ ศิลปะขอมในประเทศไทย อายุราวพุทธศตวรรษที่ ๑๖ - ๑๗

ปราสาทสามหลัง บนฐานเดียวกัน กู่พระโกนา อ. สุวรรณภูมิ ศิลปะขอมในประเทศไทย อายุราวพุทธศตวรรษที่ ๑๖ - ๑๗

ทับหลัง ยังสร้างไม่เสร็จ กู่พระโกนา อ. สุวรรณภูมิ ศิลปะขอมในประเทศไทย อายุราวพุทธศตวรรษที่ ๑๖ - ๑๗

ปราสาทจำลอง ปรกติตั้งอยู่เป็นชั้น ๆ ส่วนบนของปราสาท และบราลี กู่พระโกนา อ. สุวรรณภูมิ ศิลปะขอมในประเทศไทย อายุราวพุทธศตวรรษที่ ๑๖ - ๑๗

กู่พระโกนา อ. สุวรรณภูมิ ศิลปะขอมในประเทศไทย อายุราวพุทธศตวรรษที่ ๑๖ - ๑๗

หน้าบัน เล่าเรื่อง สุครีพรบกับพาลี กู่พระโกนา อ. สุวรรณภูมิ ศิลปะขอมในประเทศไทย อายุราวพุทธศตวรรษที่ ๑๖ - ๑๗

หน้าบันส่วนบนสุดเป็นเรื่องสุครีพรบกับพาลี ถัดลงมาเป็นภาพนารายณ์บรรทมสินธุ์ ทับหลังเป็นรูปเทพประทับเหนือหน้ากาล (เห็นไม่ชัด) และสิงห์คายท่อนพวงมาลัย กู่พระโกนา อ. สุวรรณภูมิ ศิลปะขอมในประเทศไทย อายุราวพุทธศตวรรษที่ ๑๖ - ๑๗

ภาพสลักรูปพระพุทธไสยาสน์ แต่อาจไม่เสร็จสมบูรณ์ กู่พระโกนา อ. สุวรรณภูมิ จ.ร้อยเอ็ด

บารายทิศตะวันออก กู่พระโกนา อ. สุวรรณภูมิ ศิลปะขอมในประเทศไทย อายุราวพุทธศตวรรษที่ ๑๖ - ๑๗

สมุนพระนารายณ์ ปัจจุบัน กู่พระโกนา อ. สุวรรณภูมิ ศิลปะขอมในประเทศไทย อายุราวพุทธศตวรรษที่ ๑๖ - ๑๗