อัตชีวประวัติปฏิพัฒน์ (วัชรินทร์ ) ตอน ๗

ขึ้นเมืองเหนือ ครั้งแรกในชีวิต

ตอน ๗ : แรกรู้จัก อ.ศักดิ์ รัตนชัย ปราชญ์เมืองลำปาง

เช้าวันรุ่งขึ้น วันอาทิตย์ที่ ๑๗ ธันวาคม ๒๕๑๐

คณะเราก็เดินทางโดยรถเมล์ประจำทางกลับมา

จังหวัดลำปางอีกครั้ง

ที่จังหวัดลำปาง

พวกเราได้รับความอนุเคราะห์เป็นอย่างดียิ่งจาก

"คุณศักดิ์ รัตนชัย"

จัดที่พักให้ที่ศูนย์รวมบริการธุรกิจลำปาง

ตอนเย็น พิเศษ (ต้า) สังขสุวรรณ

ขอแยกตัวไปหาเพื่อน

และไม่กลับมาที่พักอีกเลย ตลอดทั้งคืน

จนเช้า จึงเดินโซซัดโซเซกลับมา

บอกไปเจอเพื่อน ๆ จัดหนักให้

จนขาแข้ง แรงหมด

ยังดีว่า ยังตื่นลุกขึ้นมาได้ทันก่อนออกสำรวจ

เช้าวันนี้ คณะเราเดินทางไปสำรวจเมืองโบราณ

ที่ในเขตเมืองลำปาง

โดยมี "คุณศักดิ์ รัตนชัย" นำสำรวจ ๓ เมือง คือ

เมืองลำปางในสมัยกรุงรัตนโกสินทร์

ตั้งอยู่ริมฝั่งแม่น้ำวังทางตะวันออก

ปัจจุบันเป็นที่ตั้งของหน่วยงานจังหวัด ย่านการค้า

และ ศูนย์การคมนาคม

ดังนั้น จึงมีการเปลี่ยนแปลงมากและรวดเร็ว

จนแทบจะไม่มีอะไรเหลือให้เห็นมากนัก

นอกจากป้อมกำแพงเมือง แห่งหนึ่ง ที่เรียกว่า

“หออาม๊อก” หรือ “หอปืน”

ลักษณะสูงใหญ่ มีช่องปืนทั้งตอนล่างและตอนบน

ตอนบนยังมีไม้กระดานที่สร้างไว้สำหรับทหารขึ้นไปยืนประจำการ

จากนั้น คุณศักดิ์ รัตนชัย พาพวกเราข้ามไปดูอีกเมืองหนึ่ง

อยู่ริมแม่น้ำวังฝั่งตะวันตก

เป็นเมืองเล็ก ไม่ได้เข้าไปดู

เพราะไม่มีเวลาพอ

จึงได้ดูเฉพาะเมืองใหญ่อีกเมืองหนึ่ง ซึ่งอยู่ติดกัน เมืองใหญ่นี้ชื่อว่า “เมืองเขลางคนคร” ตามที่เรียกในตำนาน

กล่าวว่าสร้างในสมัยพระนางจามเทวีแห่งนครหริภุญชัย

สัณฐานเป็นเมืองขนาดใหญ่

รูปเหลี่ยม ส่วนหนึ่ง

อีกส่วนหนึ่งคดโค้งไปตามแม่น้ำวัง

คุณศักดิ์ รัตนชัย ว่า

รูปร่างเมืองเหมือนรูปหอยสังข์

กำแพงเมืองเป็นกำแพงดิน

แต่มีร่องรอยการก่อสร้างด้วยอิฐทับอยู่ตอนบน

ซึ่งอาจก่อขึ้นในสมัยหลัง ตัวเมืองมีความยาวประมาณ ๒ ก.ม.

กำแพงเมืองทางด้านตะวันตกถูกทำลาย

บางแห่งมีบ้านสร้างทับคร่อม

บางแห่งสร้างส้วมทับ

กำแพงเมืองที่ยังอยู่ในสภาพดีเห็นเป็นแนวยาวไป คือ

คูน้ำคันดินทางด้านทิศเหนือ

ข้าพเจ้ากับ พิเศษ ช่วยกันวัดขนาดคูเมือง กำแพงเมือง

คุณพระช่วย...

พิเศษ(ต้า) สังขสุวรรณ

เกิดขาอ่อน หมดเรี่ยวแรง

กลิ้งตกลงมาจาก บนกำแพงเมือง

ดีว่า ไม่สูงมากนัก

ไม่งั้นคงเจ็บหนัก

๓๓ ปี ต่อมา

ชะตาชีวิต ถ้าไม่มีความเกี่ยวข้องกัน

ข้าพเจ้าคงไม่ได้มามีส่วนร่วมในการดูแล

และ บูรณะกำแพงเมืองลำปาง

ด้วยเงินบริจาคจากเทศบาลนครนครลำปาง

เมื่อ ปี พ.ศ.๒๕๕๑ อย่างแน่แท้

ขอขอบคุณในความกรุณา

ของ อดีตนายกเทศมนตรี ดร.นิมิตร จิวะสันติการ

และ อาจารย์ศักดิ์(เสริญ) รัตนชัย ปราชญ์ชาวบ้าน

ที่ให้ความเมตตา ช่วยเหลืองาน สำนักศิลปากร ที่ ๗ น่าน

กรมศิลปากร มาโดยตลอด.

ภาพถ่ายทางอากาศ เมืองเขลางค์ พ.ศ.๒๔๙๙ - ๒๕๐๐

ภาพถ่ายปัจจุบันบางส่วน